Արգանդի արտանկումը կանանց սեռական օրգանների դիրքի փոփոխությունն է, որի դեպքում արգանդը մասամբ կամ ամբողջությամբ դուրս է գալիս սեռական ուղիների միջոցով: Այս ախտանաբանությունն ուղեկցվում է ուժգին ցավով, սրբոսկրի հատվածում լարվածության զգացողությամբ, միզարձակության ու դեֆեկացիայի խանգարումներով, սեռական ակտի ժամանակ առաջացող ցավով, հեշտոցում օտար մարմնի առկայության զգացողությամբ, ինչպես նաև շարժվելիս ի հայտ եկող տհաճ զգացողություններով:
Արգանդի արտանկումը պայմանավորված է կոնքի հատակի մկանների աշխատանքի խանգարմամբ: Սովորաբար արգանդի արտանկման հետ մեկտեղ տեղաշարժվում են նաև հեշտոցը, միզապարկը և ուղիղ աղիքը:
Այս հիվանդությունը կարող է առաջանալ տարբեր տարիքի կանանց մոտ, սակայն առավել հաճախ ախտահարում է տարեց կանանց (50%): Այնուամենայնիվ՝ այս հիվանդությունը կարող է ի հայտ գալ նաև երիտասարդ (10%) և միջին տարիքի (40%) կանանց շրջանում:
Արգանդի արտանկման պատճառ կարող է դառնալ.
· կոնքի մկանների վնասվածքը,
· սեռական օրգանների զարգացման ժառանգական անոմալիաները,
· կոնքի հատակի մկանների իններվացիայի խանգարումը,
· սեռական օրգանների վիրահատությունները,
· ծննդաբերությունը,
· կնոջ պատկառելի տարիքը,
· ծանրություն կրելը,
· փորկապությունը,
· գենետիկ հակվածությունը,
· վաղ հասակում գինեկոլոգիական հիվանդությունների ի հայտ գալը:
Այս հիվանդությունը սովորաբար զարգանում շեքի վնասվածքների, բազմապտուղ հղիության, հաճախակի ծննդաբերությունների, խոշոր պտղի ծննդաբերման, սեռական օրգանների վիրահատությունների հետևանքով: Բացի այդ, արգանդի արտանկման պատճառ կարող է դառնալ նաև ավելորդ քաշը, ներորովայնային բարձր ճնշումը և որովայնում ուռուցքների առկայությունը:
Արգանդի արտանկման գործընթացը տեղի է ունենում մի քանի փուլով.
1. բնորոշվում է կոնքի հատակի մկանների թուլությամբ, հեշտոցի պատերի իջեցմամբ և սեռական ուղիների բացվածությամբ,
2. օրգանի մասնակի արտանկում է, որի դեպքում հեշտոցի պատերի հետ մեկտեղ իջեցվում են նաև միզապարկն ու ուղիղ աղիքը,
3. այս փուլում արգանդն իջնում է մինչև սեռական ուղիներին հասնելը,
4. արգանդի մասնակի արտանկումն է, երբ օրգանը կիսով չափ դուրս է հալիս հեշտոցից,
5. արգանդի արտանկում:
Հիվանդության ախտանշանները
Այս խնդրի ախտանշաններն այդքան էլ շատ չեն, սակայն արգանդի և արգանդի վզիկի դիրքի փոփոխությունը չնկատել գրեթե հնարավոր չէ: Արգանդի արտանկումը կարող է ուղեկցվել հետևյալ ախտանշաններով.
· ճնշման զգացողություն որովայնի ստորին հատվածում,
· ցավ, որը տարածվում է նաև սրբոսկրի և գոտկատեղի հատվածում,
· դժվարամիզություն կամ հաճախամիզություն,
· արյունոտ արտադրություն,
· ցավոտ զգացողություններ սեռական ակտի ժամանակ,
· փորկապություն,
· դաշտանային ցիկլի խանգարումներ,
· սովորականից ուժեղ դաշտանային ցավեր:
Հարկ է հիշել, որ սկզբնական շրջանում ախտանշանները կարող են շատ թույլ արտահայտված լինել, սակայն հիվանդության 2-4-րդ փուլերում դրանք ավելի ակնհայտ կդառնան:
Հիվանդության ախտորոշումը
Ներկայացված ախտանշանների առկայության դեպքում հարկավոր է շտապ դիմել մասնագետի օգնությանը և անցնել համապատասխան բուժզննումը, որի ժամանակ անց են կացվում հետևյալ պրոցեդուրաները.
· գինեկոլոգիական ստուգում հայելիներով,
· հեշտոցից վերցված արտադրության մանրադիտում,
· արգանդի վզիկից վերցված քսուքի ցիտոլոգիական հետազոտություն,
· կոլպոսկոպիա,
· կոնքի օրգանների գերձայնային հետազոտություն:
Հիվանդության ախտորոշումից հետո բժիշկը կարող է նշանակել համապատասխան բուժումը: Կանանց սեռական օրգանների հիվանդությունների բուժումն իրականացնելիս կարող են կիրառվել բուժման պահպանողական կամ վիրահատական միջոցներ, սակայն մինչ բուժումը նշանակելը բժիշկ պետք է պարզի.
· թե որ փուլում է հիվանդությունը,
· ինչ ուղեկցող հիվանդություններ են առկա,
· որքանով է կարևոր վերարտադրողական ֆունկցիայի պահպանումը,
· ռիսկային ինչ գործոններ կան,
· կան արդյոք հաստ աղիքի, դրա սֆինկտերների և միզապարկի ախտաբանություններ:
Սովորաբար հիվանդության վաղ փուլերում բուժումը կրում է պահպանողական բնույթ, ինչը նշանակում է, որ հիվանդը պարզապես ընդունում է էստրոգեն պարունակող հատուկ դեղամիջոցներ: Պահպանողական թերապիայի դեպքում նշանակվում են մերսումներ ու հատուկ բուժիչ մարմնամարզություն:
Այս պրոցեդուրաների անարդյունավետության դեպքում կարող են նշանակվել հատուկ ռետինե օղակներ, որոնք բժիշկը տեղադրում է հիվանդի հեշտոցում՝ դրանով իսկ թույլ չտալով, որ տեղի ունենա արգանդի արտանկում: Այս պրոցեդուրայից հետո նշանակվում է նաև բուժում ժողովրդական միջոցներով:
Անհրաժեշտության դեպքում բժիշկը կարող է դիմել ավելի լուրջ վիրահատությունների օգնությանը՝ կարելով օրգանի մկաններն ու ջիլերը:
Այս ամենի հետ մեկտեղ սովորաբար նշանակվում է նաև դիետա՝ աղեստամոքսային համակարգի աշխատանքի կարգավորման համար, ինչպես նաև բանդաժ և հատուկ բուժիչ մարմնամարզություն (որովայնի ստորին հատվածի ձգումներ, «հեծանիվ» ու «նավակ» վարժություններ և այլն), որը կօգնի ամրապնդել կոնքի հատակի մկանները:
Հնարավոր բարդությունները
Արգանդի արտանկումը լուրջ ախտաբանություն է, որը ենթադրում է շտապ բուժում: Խնդիրն անուշադրության մատնելու դեպքում արգանդը կարող է պատվել ճաքերով, որոնք էլ կարող են հանգեցնել արյունահոսող խոցերի առաջացման և դրանց վարակման:
Արգանդի արտանկման դեպքում խանգարվում է օրգանում արյան շրջանառությունը, ինչի հետևանքով արյունը լճանում է: Բացի այդ, արգանդի ամբողջական արտանկումը կարող է հանգեցնել օրգանի նեկրոզի:
Հիվանդության կանխարգելումը
Արգանդի արտանկումը կանխելու համար կանանց խորհուրդ է տրվում.
· չկրել ծանրություն,
· կարգավորել աղիների աշխատանքը,
· ազատվել ավելորդ քաշից,
· մարզել կոնքի հատակի մկանները: