Սանդղակներ, որոնք կօգնեն որոշել մարդու քաշի և հասակի կատարյալ հարաբերակցությունը

Գոյություն ունեն բազմաթիվ բանաձևեր, որոնք թույլ են տալիս հաշվարկել մարդու քաշի և հասակի օպտիմալ հարաբերակցությունը, սակայն պետք է հաշվի առնել նաև այն փասը, որ դրանք կարող են պայմանական լինել, քանի որ կան նաև մեծ նշանակություն ունեցող մի շարք գործոններ՝ մարդու տարիքը, սեռը և կենսաբանական առանձնահատկությունները:

Սա է պատճառը, որ ավելորդ ճարպի քանակը չափելիս հարկավոր է հաշվի առնել ոչ միայն պայմանական հարաբերակցությունը, այլև արտաքին տեսքը, մաշկային շերտերի հաստությունը և մի շարք այլ գործոններ:

Հարկ է հաշվի առնել, որ նույն քաշն ու հասակն ունեցող մարդկանցից մեկը կարող է գեր երևալ, իսկ մյուսը՝ ոչ: Կատարյալ կազմվածքի օբյեկտիվ պարամետրը ճարպի և ոսկրամկանային հյուսվածքների տոկոսային հարաբերակցությունն է: Տղամարդկանց դեպքում նորմա է համարվում, երբ ճարպը կազմում է մարմնի ընդհանուր զանգվածի 9-15 %-ը, իսկ կանանց դեպքում՝ 12-20%:

Ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում մի քանի բանաձև, որոնք կօգնեն հեշտությամբ որոշել քաշի և հասակի իդեալական հարաբերակցությունը:

Կետլեի ինդեքսը

Մարմնի քաշի ինդեքսն իմանալով՝ կարելի է հստակ ախտորոշել ճարպակալումը կամ քաշի պակասը: Ինդեքսը հաշվարկված է 20-65 տարեկան կանանց ու տղամարդկանց համար, սակայն հարկավոր է հաշվի առնել որ այս տվյալները կարող են սխալական լինել հղիների, երեխային կրծքով կերակրող կանանց, մարզիկների, տարեցների և դեռահասների (մինչև 18 տարեկան) համար:

Կատարյալ քաշը հաշվարկելու տարատեսակ մեթոդներից ամենահայտնին Կետլեի ինդեքսն է, որը մարդու հասակի և քաշի ցուցանիշն է: Այս մեթոդով հաշվարկելու համար հարկավոր է հաշվել հասակի (մետրերով) քառակուսին, այնուհետև քաշը (կգ) բաժանել այդ ստացված թվի վրա: Օրինակ՝ եթե մարդու հասակը 1.7 մ է, իսկ քաշը 65 կգ, ապա նրա մարմնի քաշի ինդեքսը հավասար է լինում 22.5-ի (65 : (1.7 x 1.7) = 22.5): Տղամարդկանց համար նորմա է համարվում 19-25-ը, իսկ կանանց համար՝ 19-24-ը:

Ուղեկցող հիվանդությունների առկայության հավանականությունը

• 5-ի ցածրի դեպքում նկատվում է քաշի պակաս, իսկ այլ հիվանդությունների առկայության հավանականությունը ցածր է:
• 5 – 24.9-ի դեպքում մարմնի քաշը, ինչպես նաև այլ հիվանդությունների առկայության հավանականությունը նորմայի սահմաններում են:
• 0 – 29.9-ի դեպքում առկա է ավելորդ քաշ (նախաճարպակալում), իսկ այլ հիվանդությունների առկայության հավանականությունը մի փոքր բարձր է:
• 0 – 34.9-ի դեպքում ախտորոշվում է I կարգի ճարպակալում, իսկ այլ հիվանդությունների առկայության հավանականությունը բարձր է:
• 0 – 39.9-ի դեպքում ախտորոշվում է II կարգի ճարպակալում, իսկ այլ հիվանդությունների առկայության հավանականությունը շատ բարձր է:
• 0-ից բարձրի դեպքում ախտորոշվում է III կարգի ճարպակալում, իսկ այլ հիվանդությունների առկայության հավանականությունը չափազանց բարձր է:

Կետլեի ինդեքսը բավական լավ է ցույց տալիս օրգանիզմում ճարպի քանակությունը, սակայն այն ցույց չի տալիս, թե ինչպես է այդ ճարպը բաշխված: Սա պարզելու համար կարելի է կիրառել հետևյալ բանաձևը: Պարզապես անհրաժեշտ է չափել գոտկատեղի և նստատեղի շրջագծերի հարաբերակցությունը: Տղամարդկանց համար նորման կազմում է 0.85, իսկ կանանց համար՝ 0.65-0.85:

Ազդում է արդյոք մարդու տարիքը նրա հասակի և քաշի հարաբերակցության վրա

Գիտնականներն ապացուցել են, որ տղամարդկանց և կանանց քաշը տարիքի հետ ավելանում է: Սա բնական կենսաբանական գործընթաց է, ուստի այն կիլոգրամները, որոնք մարդիկ հաճախ համարում են ավելորդ, կարող են իրականում բնավ ավելորդ չլինել:  Կախված մարդու տարիքից՝ նրա հասակին համապատասխան քաշը կարող է փոփոխվել, սակայն ստորև ներկայացված աղյուսակը կօգնի շատ ավելի հեշտ կողմնորոշվել:

Բրոքի բանաձևը

Կատարյալ քաշի որոշման բանաձևերից ամենատարածվածներից մեկը համարվում է Բրոքի մեթոդը, որի դեպքում հաշվի է առնվում մարդու քաշի, կազմվածքի, հասակի և տարիքի հարաբերակցությունը: Ըստ Բրոքի բանաձևի՝ 40-ից ցածր տարիք ունեցողների դեպքում օպտիմալ քաշը հաշվարկելու համար անհրաժեշտ է հասակից (սմ) հանել 110, իսկ 40-ից բարձր տարիք ունեցողների համար՝ հասակից (սմ) հանել 100:

Ընդ որում՝ բարակ ոսկոր ունենալու դեպքում հարկավոր է ստացված արդյունքից հանել ևս 10%, իսկ հաստ ոսկորներ ունենալու դեպքում՝ արդյունքին ավելացնել 10%:

Հասկանալու համար՝ հաստ է ոսկորը, թե բարակ, անհրաժեշտ է պարզապես չափել դաստակի շրջագիծն ամենաբարակ հատվածում (Սոլովյովի ինդեքս):

Նագլերի բանաձևը

Գոյություն ունի նաև Նագլերի բանաձևը, որը նույնպես կօգնի հաշվարկել քաշի և հասակի կատարյալ հարաբերակցությունը: Ըստ Նագլերի բանաձևի՝ 152.4 հասակի դեպքում քաշը պետք լինի 45 կգ, իսկ 152.4-ից բարձր հասակի դեպքում յուրաքանչյուր դյույմի (2.45 մս) համար քաշը պետք է ավելանա 900 գրամով և ստացված քաշի 10%-ով:

ՄքՔալումի բանաձևը

Կատարյալ քաշի որոշման լավագույն մեթոդների մեկն առաջարկել է փորձագետ-մեթոդաբան Ջոն ՄքՔալումը, որի մեթոդը հիմնված է դաստակի շրջագծի հաշվարկման վրա.

• դաստակի շրջագիծ 6,5-ով բազմապատկելու դեպքում պետք է ստացվի կրծքի շրջագիծը,
• կրծքի շրջագծի 85%-ը ազդրերի շրջագիծն է,
• կրծքի շրջագծի 70%-ը գոտկատեղի շրջագիծն է,
• կրծքի շրջագծի 53%-ը մեկ ազդրի շրջագիծն է,
• կրծքի շրջագծի 37%-ը պարանոցի շրջագիծն է,
• կրծքի շրջագծի 36%-ը բազկի երկգլուխ մկանի շրջագիծն է,
• կրծքի շրջագծի գրեթե 34%-ը սրունքի շրջագիծն է,
• կրծքի շրջագծի 29%-ը նախաբազկի շրջագիծն է:

Սակայն հարկավոր է հաշվի առնել, որ այս հաշվարկներն արված են միջին վիճակագրական տվյալների համաձայն, ուստի ոչ բոլորին կարող են համապատասխանել:

Եվս մի քանի տարբերակ՝ հասակի և քաշի կատարյալ հարաբերակցությունը որոշելու համար

Հարկ է  հիշե, որ կազմվածքը համարվում է կատարյալ, եթե գոտկատեղի շրջագիծը 25 սմ-ով պակաս է ազդրերի շրջագծից, իսկ ազդրերի շրջագիծը գրեթե հավասար է կրծքի շրջագծին:

Բացի այդ, կնոջ գոտկատեղի շրջագիծը կատարյալ կազմվածքի դեպքում պետք է հավասար լինի այն թվին, որը կստացվի նրա հասակից 100 հանելու դեպքում: Օրինակ՝ 172 սմ հասկի դեպքում գոտկատեղի շրջագիծը պետք է լինի 72 սմ:

Աղբյուր՝ Tert.am Medicine